Quỹ nhà ở quốc gia sẽ giúp nhiều người dân dễ an cư. (Ảnh minh họa: Báo Chính phủ).
Trước hết, nguồn lực từ ngân sách Nhà nước sẽ đóng vai trò là yếu tố then chốt để quỹ vận hành. Đây là nguồn vốn nền tảng giúp tạo niềm tin, kích thích sự tham gia của các thành phần kinh tế khác vào quá trình phát triển quỹ.
Bên cạnh đó, việc bổ sung nguồn lực xã hội cũng cần được triển khai. Ngoài ra, với tính chất là một chương trình xã hội, nguồn vốn quốc tế cũng là một kênh quan trọng cần được tính đến. Việc tận dụng nguồn vốn vay ưu đãi từ các tổ chức tài chính quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), các quỹ đầu tư phát triển đô thị hoặc nguồn vốn ODA sẽ giúp giảm áp lực lên ngân sách Nhà nước và đảm bảo nguồn lực dài hạn cho phát triển nhà ở xã hội, nhà ở giá rẻ.
Cùng với đó, vốn từ khu vực doanh nghiệp tư nhân cũng là nguồn lực vô cùng quan trọng. Các doanh nghiệp phát triển bất động sản có thể tham gia vào quỹ thông qua hình thức đồng tài trợ, hợp tác công - tư (PPP) hoặc đầu tư trực tiếp vào các dự án nhà ở xã hội, nhà ở giá rẻ.
TS. Lê Xuân Nghĩa - nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách tài chính tiền tệ quốc gia - cũng cho rằng, trước hết, quỹ phải hoạt động độc lập, tự chủ, không phụ thuộc vào cơ chế xin - cho hay hành chính rườm rà.
Nguồn vốn có thể đến từ nhiều kênh, bao gồm ngân sách Nhà nước, quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ hưu trí, trái phiếu nhà ở và hợp tác với các tổ chức tín dụng,...
Khi đi vào vận hành, quỹ cần có nguyên tắc rõ ràng, người dân có nhu cầu thực sự khi vay mua nhà sẽ được hưởng lãi suất cố định thấp, có thể ở mức 2,5% trong 30 năm, phần chênh lệch lãi suất với thị trường sẽ do Quỹ phối hợp với ngân hàng để bù đắp.
Theo TS Trần Xuân Lượng, chuyên ngành bất động sản (Đại học Kinh tế quốc dân), nhiều quốc gia trên thế giới đã xây dựng các quỹ phát triển nhà ở giống như quỹ tiết kiệm, bảo hiểm xã hội. Người dân trích một phần lương của mình để góp vào quỹ. Sau này, họ sẽ được sử dụng nhà xây bằng quỹ đó với giá rẻ, không phải giá thị trường.
" Thậm chí, khi quỹ chưa có nhiều, Nhà nước có thể ứng trước một phần bằng nguồn ngân sách để phát triển nhà nhanh, sớm hơ n", ông Lượng nói.
Cũng theo ông Lượng, thực tế cũng có những quốc gia phát triển nhà theo dạng đầu tư tích lũy, một ngôi nhà có thể chia nhỏ ra thành nhiều suất mua như chứng khoán. Khi một người nào đó mua đủ suất thì sẽ được trả nhà. Ví dụ một ngôi nhà có thể chia nhỏ làm 30 suất, khi một người nào đó mua tích góp đủ 30 suất sẽ được bàn giao nhà.
Các ngân hàng thương mại cũng có thể thành lập gói vay dành riêng cho phát triển nhà ở, không sử dụng vào mục đích khác. Khoản lãi gửi tiết kiệm từ gói vay đó chỉ để phục vụ người gửi mua nhà. Dễ hiểu hơn, người gửi lấy lãi suất để mua nhà, lãi suất gửi dài hạn có thể khác với lãi suất thương mại.
Ngược lại, các ngân hàng có thêm nhiệm vụ là bảo lãnh cho khách gửi tín dụng mua nhà và chọn các chủ đầu tư tài trợ vốn từ nguồn gửi, lãi gửi tiết kiệm an toàn, bảo đảm giá nhà không tăng so với thỏa thuận giữa ngân hàng và người gửi tiết kiệm mua nhà trước đó.
Ông Nguyễn Quang Huy cũng đề xuất, để vận hành được quỹ, cần nguồn vốn đa dạng, huy động sự tham gia của các thành phần kinh tế.
" Ngân sách Nhà nước sẽ đóng vai trò chủ lực trong giai đoạn đầu triển khai. Ngoài ra cần sự đóng góp của người dân theo mô hình bảo hiểm xã hội, mỗi người dân có thể đóng góp một số tiền nhất định hằng tháng để hình thành nguồn vốn chung và khi cần mua nhà có thể được hỗ trợ tài chính.
Bên cạnh đó, cũng có thể tận dụng nguồn vốn giá rẻ từ các quỹ phát triển đô thị và nhà ở như nguồn vốn ODA và vay ưu đãi từ các tổ chức tài chính quốc tế hoặc từ ngân hàng, phát hành trái phiếu để thu hút dòng vốn đầu tư dài hạn.. .", ông Huy nhìn nhận.
